Zielona herbata powstaje z liści herbaty chińskiej Camellia sinensis. Od innych rodzajów herbaty różni się tym, że jest najmniej przetworzona. Powstaje ze świeżo zebranych liści, które poddaje się działaniu wysokiej temperatury. Zielonej herbaty nie poddaje się również procesowi fermentacji. Zapewnia to zachowanie składu chemicznego suszu herbacianego zbliżonego do tego, jaki mają świeże liście herbaty.
Łyk historii
Zieloną herbatę pito już w czasach starożytnych. Jej wspomagające zdrowie właściwości były znane i wykorzystywane około 2700 roku p.n.e. w Chinach. Już wtedy picie zielonej herbaty zalecane było jako remedium na problemy krążeniowe, zaburzenia pracy stawów, zatrucia oraz obniżoną odporność organizmu. Kolejne wieki przynosiły nowe odkrycia zdrowotnych korzyści picia zielonej herbaty.
Lecznicze właściwości zielonej herbaty sprawiły, że uprawa rośliny, z której jest ona wytwarzana opuściła granice kraju, z którego pochodzi. Herbata początkowo była uprawiana w innych krajach południowej i wschodniej części Azji, a stamtąd jej uprawę przeniesiono w kolejne rejony świata.
Pobudza czy relaksuje?
Zielona herbata posiada zarówno właściwości pobudzające, jak i relaksujące. Nie ma w tym sprzeczności, gdyż właściwości napoju zależą od długości parzenia jej liści. Ważne jest, żeby nie poddawać zielonej herbaty działaniu zbyt wysokiej temperatury. Nie powinna ona przekraczać 85°C
Teina zawarta w zielonej herbacie ma podobne właściwości jak występująca w kawie kofeina. Mimo tego, iż działa ona wolniej niż kofeina, równie skutecznie pobudza ośrodkowy układ nerwowy. Aby uzyskać stan mocnego pobudzenia i zapobiec uczuciu senności, należy parzyć zieloną herbatę nie dłużej niż 2-3 minuty.
Wydłużenie czasu parzenia zielonej herbaty nadaje jej właściwości relaksujących. Dzieje się tak, gdyż dłużej parzona zielona herbata przyczynia się do obniżenia ciśnienia krwi.
Jakie składniki odżywcze zawiera zielona herbata?
Liście zielonej herbaty zawierają liczne witaminy i sole mineralne. Wśród witamin na szczególną uwagę zasługuje obecność witaminy A, witamin z grupy B, witaminy C oraz witaminy E znanej jako witamina młodości.
W zielonej herbacie występują liczne mikroelementy jak: cynk, potas, fluor, wapń, miedź, żelazo czy mangan. Z tego powodu herbata zielona jest uważana za cenne wzbogacenie zbilansowanej diety.
Ponadto zielona herbata zawiera inne składniki chemiczne mające właściwości lecznicze jak: katechiny, polifenole, aminokwasy, garbniki oraz teinę.
Wspomaganie pracy serca i układu krążenia
Regularne picie zielonej herbaty przynosi nieocenione korzyści dla serca i układu krążenia. Do najważniejszych należą:
- Obniżanie poziomu cholesterolu: Katechiny zawarte w zielonej herbacie mogą przyczynić się do obniżenia poziomu złego cholesterolu (LDL) oraz zwiększenia poziomu dobrego cholesterolu (HDL), co korzystnie wpływa na zdrowie serca.
- Regulacja ciśnienia krwi: Badania sugerują, że regularne spożywanie zielonej herbaty może pomagać w utrzymaniu zdrowego ciśnienia krwi. Składniki zielonej herbaty mogą korzystnie wpływać na elastyczność naczyń krwionośnych, co przyczynia się do utrzymania prawidłowego ciśnienia.
- Poprawa funkcji naczyń krwionośnych: Działanie antyoksydacyjne katechin wspomaga funkcję naczyń krwionośnych, co może przeciwdziałać procesom miażdżycy i zmniejszać ryzyko chorób serca.
- Zmniejszenie ryzyka zakrzepów: Składniki zielonej herbaty, zwłaszcza epigallokatechina gallianowa (EGCG), mają potencjał przeciwdziałania powstawaniu skrzepów krwi, co może zmniejszać ryzyko chorób serca związanych z zakrzepami.
Poprawa stanu jamy ustnej
Zielona herbata nie tylko kusi swoim charakterystycznym smakiem, ale także przynosi korzyści dla zdrowia jamy ustnej. Oto kilka aspektów, w jakie sposób zielona herbata może przyczynić się do poprawy stanu jamy ustnej:
- Zapobieganie próchnicy: Zawarte w zielonej herbacie polifenole, zwłaszcza katechiny, posiadają właściwości antybakteryjne. Spożywanie zielonej herbaty może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka próchnicy zębów. Składniki zawarte w herbacie hamują wzrost bakterii, a jednocześnie wspierają remineralizację szkliwa.
- Przeciwdziałanie zapaleniu dziąseł: Picie zielonej herbaty stosuje się w łagodzeniu stanów zapalnych dziąseł, przeciwdziałając tym samym problemom związanym z paradontozą.
- Hamowanie rozwoju bakterii beztlenowych: Jedną z ważniejszych korzyści zauważanych przez pijących zieloną herbatę jest to, że pomaga ona ograniczać rozwój bakterii beztlenowych, które są związane z powstawaniem nieprzyjemnych zapachów w jamie ustnej.
Regulacja trawienia i wydzielania żółci
Zawarte w zielonej herbacie substancje bioaktywne wykazują działanie wspomagające trawienie. Katechiny mogą poprawić perystaltykę jelit, co przyczynia się do efektywnego przesuwania pokarmu przez układ trawienny.
Ponadto herbata zielona może wpływać na produkcję i wydzielanie żółci przez wątrobę. Badania sugerują, że składniki zielonej herbaty mogą stymulować wydzielanie żółci, co przyczynia się do lepszego trawienia tłuszczów. W rezultacie spożycie tego napoju może być korzystne dla osób z problemami trawiennymi, zwłaszcza przy posiłkach bogatych w tłuszcze.
Zielona herbata w diecie odchudzającej i przeciwcukrzycowej
Osoby odchudzające się z pewnością docenią właściwości zielonej herbaty, gdyż stanowi ona cenny dodatek do diety odchudzającej i przeciwcukrzycowej ze względu na szereg korzyści zdrowotnych, jakie niesie ze sobą.
- Przyspieszenie metabolizmu: Zawarte w zielonej herbacie katechiny, zwłaszcza epigallokatechiny galusan (EGCG), mają zdolność zwiększania tempa przemiany materii. To może przyczynić się do efektywniejszego spalania kalorii, co jest istotne w procesie utraty wagi.
- Regulacja poziomu glukozy: Badania sugerują, że zielona herbata może pomagać w regulacji poziomu cukru we krwi. Składniki takie jak EGCG mogą wpływać na wrażliwość komórek na insulinę, co jest korzystne dla osób z cukrzycą typu 2.
- Redukcja apetytu: Niektóre badania wskazują, że zielona herbata może mieć wpływ na hamowanie uczucia głodu. To może być szczególnie pomocne dla osób stawiających sobie za cel utratę wagi, kontrolę apetytu i ograniczenie spożycia kalorii.
- Antyoksydacyjne działanie: Zawarte w zielonej herbacie antyoksydanty mogą chronić komórki przed stresem oksydacyjnym, co jest istotne w kontekście profilaktyki przeciwcukrzycowej oraz ogólnego wsparcia zdrowia organizmu.
Wspomaganie działania układu nerwowego
Zielona herbata, dzięki swoim składnikom bioaktywnym, może przyczynić się do wspomagania działania układu nerwowego.
- L-teanina: Zielona herbata zawiera aminokwas o nazwie L-teanina, który jest znany ze swojego działania relaksującego. L-teanina może wpływać na układ nerwowy poprzez zwiększanie poziomu neuroprzekaźników, takich jak GABA (kwas gamma-aminomasłowy), co przyczynia się do redukcji stresu i poprawy nastrоju.
- Redukcja stresu: Składniki antyoksydacyjne zawarte w zielonej herbacie, takie jak katechiny, mogą pomóc w łagodzeniu oksydacyjnego stresu komórkowego, co może być związane z ochroną komórek nerwowych. Redukcja ogólnego stresu oksydacyjnego jest istotna dla zdrowego funkcjonowania układu nerwowego.
- Poprawa funkcji poznawczych: Niektóre badania sugerują, że regularnie spożywana zielona herbata może korzystnie wpływać na funkcje poznawcze, takie jak pamięć i uwaga. Mechanizmy związane z tym efektem mogą obejmować wpływ katechin na poprawę przepływu krwi do mózgu oraz ochronę neuronów.
Działanie przeciwnowotworowe
Niektóre z przeprowadzanych badań sugerują, że zielona herbata może hamować proces angiogenezy, czyli tworzenia nowych naczyń krwionośnych, niezbędnych dla rozwoju nowotworu. Związki zawarte w herbacie mogą wpływać na ekspresję genów związanych z angiogenezą, co przyczynia się do ograniczenia dostępu nowotworu do niezbędnych dla niego zasobów krwi.
Katechiny z zielonej herbaty wykazują zdolność do indukowania apoptozy, czyli programowanej śmierci komórkowej, w komórkach nowotworowych. Ten proces jest istotny w eliminacji komórek, które uległy mutacji i stanowią potencjalne zagrożenie dla organizmu.
Związki zawarte w zielonej herbacie, zwłaszcza epigallokatechiny galusan (EGCG), mogą wpływać na różne szlaki sygnałowe w komórkach nowotworowych, prowadząc do zahamowania ich wzrostu i rozwoju.
Przeciwwskazania do picia zielonej herbaty
Mimo licznych korzyści zdrowotnych związanych z piciem zielonej herbaty, istnieją pewne przeciwwskazania, które powinny być uwzględniane, zwłaszcza w przypadku osób z określonymi schorzeniami lub aktualnym stanem organizmu.
- Problemy związane z kofeiną: Zielona herbata zawiera kofeinę, co może być problematyczne dla osób wrażliwych na ten związek. Osoby z bezsennością, zaburzeniami snu, nadciśnieniem czy problemami z sercem powinny ograniczać spożycie kofeiny i konsultować się z lekarzem.
- Wypłukiwanie wapnia i utrudnione wchłanianie żelaza: Zielona herbata zawiera taniny, które mogą hamować wchłanianie żelaza. Osoby z niedoborami żelaza lub podatne na anemię powinny unikać picia dużej ilości zielonej herbaty w trakcie posiłków. Innym niepożądanym efektem jest to, że zielona herbata wypłukuje wapń, co jest szczególnie istotne w przypadku osób chorujących na osteoporozę.
- Ciąża i karmienie piersią: W przypadku kobiet w ciąży lub karmiących piersią, zbyt duże spożycie zielonej herbaty może być niewskazane ze względu na zawartość kofeiny i pewnych związków bioaktywnych. Warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia bezpiecznych ilości.
- Problemy związane z układem pokarmowym: Niektóre osoby mogą doświadczać podrażnień żołądka lub zgagi po spożyciu zielonej herbaty. W takich przypadkach zaleca się ograniczenie ilości spożywanej herbaty lub całkowite zaniechanie jej picia.
Podsumowanie
Zielona herbata nie tylko kusi swoim delikatnym smakiem, ale również zapewnia szereg korzyści zdrowotnych. Warto wprowadzić regularne picie tego napoju do swojej codziennej diety, gdyż organizm z pewnością odwdzięczy się za to poprawą stanu zdrowia.