O szafranie m贸wi si臋, 偶e jest najdro偶sz膮 przypraw膮 艣wiata. Czy jednak rzeczywi艣cie tak w艂a艣nie jest? Kiedy wybieramy paczuszk臋 tej przyprawy w sklepie, p艂acimy za ni膮 od kilku do kilkunastu z艂otych. Je艣li jednak we藕miemy pod uwag臋, 偶e zawiera ona jedynie 0,5 g produktu, to 艂atwo obliczy膰, 偶e kilogram kosztuje nawet 50 tysi臋cy z艂otych.
A jednak warto zwr贸ci膰 uwag臋 nie tylko na to, ile kosztuje szafran, ale tak偶e na to, co ma nam do zaoferowania. A jest tego niema艂o – to wspania艂a przyprawa o bogatym aromacie i smaku, kt贸ra przy okazji ma liczne w艂a艣ciwo艣ci zdrowotne. Do czego wi臋c i jak nale偶y u偶ywa膰 szafranu aby wydoby膰 z niego jego cenne w艂a艣ciwo艣ci i cieszy膰 si臋 niezapomnianym smakiem przygotowywanych z nim da艅? Oto wszystko, co musicie wiedzie膰 na temat tej przyprawy.
Pochodzenie szafranu uprawnego
Stosowanie szafranu nie jest wymys艂em wsp贸艂czesno艣ci – znany i ceniony jest od ponad trzech tysi臋cy lat. Ju偶 staro偶ytni Rzymianie, Grecy i Egipcjanie u偶ywali go do licznych, nie tylko kulinarnych, cel贸w:
- 聽barwienia tkanin,
- 聽leczenia wielu chor贸b,
- 聽podnoszenia libido,
- 聽u艣mierzania b贸lu.
W miar臋 up艂ywu czasu odkrywano kolejne jego w艂a艣ciwo艣ci, co rozs艂awi艂o go w ca艂ym 艣wiecie.
Przypraw臋 pozyskuje si臋 z ro艣liny, kt贸r膮 wszyscy doskonale znamy – z krokusa (Crocus sativus), a dok艂adniej ze znajduj膮cych si臋 wewn膮trz kielicha kwiatu s艂upk贸w. Ka偶dy kwiat wytwarza s艂upek z trzema znamionami, kt贸re po wysuszeniu nabieraj膮 czerwono – z艂otego koloru. Do wytworzenia jednego kilograma przyprawy potrzebnych jest a偶 150 tys znamion, a z 1 ha uprawy mo偶na pozyska膰 jedynie 20 kg znamion. Te fakty, w zestawieniu z konieczno艣ci膮 wykonania wyj膮tkowo 偶mudnej i trudnej pracy dla pozyskania znamion, t艂umacz膮 wysok膮 cen臋 przyprawy. Krokusy zrywa膰 nale偶y wcze艣nie rano i delikatnie, palcami, oddzieli膰 znamiona od pozosta艂ych cz臋艣ci kwiatu. Mechanizacja tego procesu nie jest mo偶liwa, a wi臋c od wiek贸w wykonuje si臋 go tak samo.
W czasach wsp贸艂czesnych krokusy uprawia si臋 na ca艂ym 艣wiecie, ale najwi臋ksze uprawy tych kwiat贸w znajduj膮 si臋 w Turcji, Hiszpanii, Iranie oraz Indiach. Najbardziej cenion膮 i najlepsz膮 jest przyprawa pochodz膮ca z hiszpa艅skiej prowincji Walencja oraz z Kaszmiru w Indiach.
Jak pachnie i smakuje?
Szafran ma lekko gorzki, miodowo – korzenny smak i zapach. Jest intensywny, cierpki, lecz nie zawiera w sobie ani nuty pikanterii. Znajduje zastosowanie w kuchniach europejskich, zw艂aszcza w kuchni 艣r贸dziemnomorskiej, a tak偶e w daniach orientalnych. Cz臋sto wykorzystywany jest do barwienia ry偶u w czasie tradycyjnych 艣wi膮t hinduskich czy w kuchni w艂oskiej.
Najwa偶niejsze jest, aby przypraw臋 dobrze rozprowadzi膰 w ca艂ym daniu – u偶ywamy jej wszak zaledwie odrobin臋 (uwaga – zbyt du偶a ilo艣膰 szafranu nadaje potrawie gorzkiego smaku, kt贸ry nie daje si臋 zamaskowa膰). Aby osi膮gn膮膰 ten cel, mo偶emy sproszkowa膰 przypraw臋 w mo藕dzierzu i rozpu艣ci膰 j膮 w oko艂o 150 ml gor膮cej wody – w tak przygotowanej mieszance ugotujemy p贸艂 kilograma ry偶u o niezwykle apetycznym, 偶贸艂tym kolorze.
Szafran idealnie podkre艣la smak ryb i owoc贸w morza, mi臋s i warzyw oraz, o czym wie ma艂o kto, s艂odkich wypiek贸w. U偶ywa si臋 go wi臋c do przyprawiania zup i sos贸w, potraw jednogarnkowych, risotto, narodowej potrawy Hiszpanii – paelli, ciasta dro偶d偶owego i likier贸w oraz indyjskiego pilaw. Zastosowanie szafranu nie ko艅czy si臋 wi臋c jedynie na kilku potrawach wytrawnych, u偶ywa膰 go mo偶na r贸wnie偶 w wielu daniach s艂odkich (jak panna cotta, lody czy pudding), co czyni z niego przypraw臋 do艣膰 uniwersaln膮.
Szafran – w艂a艣ciwo艣ci lecznicze
Szafran uprawny ma jednak nie tylko w艂a艣ciwo艣ci barwienia i podkre艣lania smaku naszych posi艂k贸w, ale r贸wnie偶 wykazuje pozytywny wp艂yw na nasze zdrowie. Jest to oczywi艣cie cecha wielu ro艣lin wykorzystywanych jako przyprawy – majeranku, tymianku, bazylii, pieprzu, chilli, kurkumy czy cynamonu. Wszystkie one s膮 niezwykle warto艣ciowe pod wzgl臋dem kulinarnym i zdrowotnym, pe艂ni膮c ju偶 od wiek贸w rol臋 naturalnych lek贸w na wiele mniej i bardziej powa偶nych chor贸b i dolegliwo艣ci.
Nie inaczej jest w przypadku szafranu. Jego tajemnica le偶y w zawartych w nim zwi膮zkach:
- witaminach – szczeg贸lnie du偶o jest w nim witamin C, A oraz B9 znanej jako kwas foliowy, a tak偶e niacyny (odpowiedzialnej za prawid艂ow膮 prac臋 m贸zgu i uk艂adu nerwowego) i ryboflawiny (witaminy uczestnicz膮cej mi臋dzy innymi w procesach tworzenia krwi);
- mikroelementach – jest bogatym 藕r贸d艂em selenu, cynku, miedzi i potasu;
- zawarte w nim olejki eteryczne nadaj膮 mu jego specyficzny smak, ale tak偶e zapewniaj膮 mu jego w艂a艣ciwo艣ci prozdrowotne.
Dlatego te偶 od wiek贸w ludzko艣膰 zamieszkuj膮ca tereny basenu Morza 艢r贸dziemnego i Azji u偶ywa艂a omawianej przyprawy do leczenia r贸偶nego rodzaju chor贸b i dolegliwo艣ci, mi臋dzy innymi 偶贸艂taczki, odry, chor贸b serca a nawet artretyzmu. Dzi臋ki jego dzia艂aniu wykrztu艣nemu, pobudzaj膮cemu oraz antyseptycznemu, jest w medycynie ludowej stosowany jako lek na szkarlatyn臋, astm臋, przezi臋bienie i osp臋 wietrzn膮. Nie tylko 艂agodzi objawy tych chor贸b, ale tak偶e skutecznie pobudza organizm do walki z nimi.
Szafran jest znany r贸wnie偶 jako bogate 藕r贸d艂o karotenoid贸w. S膮 to antyoksydanty, czyli substancje, kt贸rych cz膮steczki maj膮 zdolno艣膰 do wy艂apywania tak zwanych wolnych rodnik贸w. Dzi臋ki temu spowalnia procesy starzenia si臋 i przyczynia si臋 do zapobiegania niep艂odno艣ci m臋偶czyzn. Antyoksydanty s膮 r贸wnie偶 wa偶nym elementem profilaktyki chor贸b nowotworowych, infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych oraz chor贸b wywo艂anych przez silny lub d艂ugotrwa艂y stres. Stymuluje uk艂ad immunologiczny do walki z r贸偶norodnymi czynnikami chorobotw贸rczymi.
Poza tym szafran wykazuje pozytywny wp艂yw na nasze samopoczucie i nastr贸j – poszczeg贸lne jego sk艂adniki s膮 u偶ywane do produkcji lek贸w antydepresyjnych. Podnosz膮 one we krwi st臋偶enie dopaminy i serotoniny, kt贸rych wy偶szy poziom zapewnia nam dobry humor, poczucie szcz臋艣cia i spokoju. Tybeta艅ska medycyna ludowa wykorzystywa艂a jego w艂a艣ciwo艣ci jako skuteczne remedium na niedyspozycje uk艂adu nerwowego. Warto wiedzie膰, 偶e, w przeciwie艅stwie do syntetycznych lek贸w przeciwdepresyjnych i uspokajaj膮cych, nie wywo艂uje objaw贸w niepo偶膮danych takich jak senno艣膰 czy uczucie ot臋pienia.
Przyprawa ta polecana jest tak偶e kobietom, u kt贸rych zesp贸艂 napi臋cia przedmiesi膮czkowego wi膮偶e si臋 z obni偶eniem nastroju oraz bolesnymi skurczami – reguluje przep艂yw krwi w organizmie (a wi臋c jest pomocna w nieregularnych, zbyt obfitych miesi膮czkach) i ma skuteczne dzia艂anie przeciwb贸lowe.
Nitki przyprawy wykorzystywane s膮 r贸wnie偶 jako afrodyzjak, zw艂aszcza na terenach kraj贸w azjatyckich. Jego skuteczno艣膰 potwierdzi艂y nie tylko dowody empiryczne, ale r贸wnie偶 testy naukowe. Obok 偶e艅 – szenia korea艅skiego jest on najskuteczniejszym afrodyzjakiem. Skutecznie podnosi libido u m臋偶czyzn i poprawia cz臋stotliwo艣膰 i jako艣膰 erekcji. U kobiet natomiast zwi臋ksza odczucia erotyczne, pozwalaj膮c im bardziej cieszy膰 si臋 z seksu. Warto wi臋c je艣膰 potrawy przyprawione nim, zw艂aszcza je艣li w Waszym zwi膮zku panuj膮 ostatnio ch艂贸d i nuda.
O czym nale偶y jeszcze wiedzie膰 na temat tej przyprawy? Szafran ma wprawdzie wspania艂y wp艂yw na nasze zdrowie, ale trzeba pami臋ta膰, 偶e ka偶dy lek mo偶na przedawkowa膰 – w tym przypadku jest to oko艂o 20 g. To bardzo du偶a dawka, kt贸ra mo偶e si臋 okaza膰 艣miertelna. Jednak przyjmowany z rozs膮dkiem i umiarkowaniem – jest ca艂kowicie bezpieczny, a jego spo偶ywanie nie wywo艂uje 偶adnych skutk贸w ubocznych. Nie powinny go jednak u偶ywa膰 kobiety w ci膮偶y – w jej pierwszym trymestrze mo偶e wywo艂a膰 poronienie, a w kolejnych przedwczesny por贸d.
Pami臋taj, 偶e zdarzaj膮 si臋 podr贸bki tego ekskluzywnego produktu, a w paczuszce, zamiast szafranu, mo偶esz znale藕膰 krokosz barwierski. Niestety te dwie przyprawy s膮 nie do odr贸偶nienia od siebie na pierwszy rzut oka przez niedo艣wiadczonego mi艂o艣nika kulinarnych eksperyment贸w. Jak wi臋c kupi膰 oryginalny produkt wysokiej jako艣ci? Z pewno艣ci膮 jednym z czynnik贸w, kt贸re nale偶y wzi膮膰 pod uwag臋, jest cena produktu – zbyt niska powinna wzbudzi膰 nasz膮 czujno艣膰. Warto zawsze kupowa膰 przyprawy ze sprawdzonego 藕r贸d艂a i nie korzysta膰 z podejrzanych promocji czy przecen.
Szafran jest wi臋c przypraw膮, kt贸ra nadaje potrawom wspania艂y aromat i smak przypraw korzennych z nut膮 miodu. Ze wzgl臋du na sw贸j lekko gorzki, cierpki smak, dodawany powinien by膰 do przygotowywanych da艅 z umiarem. Jego regularne spo偶ywanie pozwoli Ci cieszy膰 si臋 dobrym samopoczuciem, nabra膰 pozytywnej energii i optymizmu, ale r贸wnie偶 wspom贸c swoj膮 odporno艣膰 i szybciej wyzdrowie膰 z infekcji. Jego koszt z pewno艣ci膮 jest niezwykle wysoki, ale r贸wnie偶 adekwatny do jako艣ci produktu.